 |
| Jaap Eden, 3 maal wereldkampioen schaatsen allround. |
Twee keer achtereen nummer vijf op de wereld ranglijst van de Olympische Winterspelen, Nederland is oppermachtig als schaatsland. Bij het WK schaatsen allround is het al niet anders, de lijst bij de mannen wordt aangevoerd door Sven Kramer (9 maal wereldkampioen) en bij de lijst voor de vrouwen staat Ireen Wust op de tweede plaats (6 maal wereldkampioen). Vele denken dat het wedstrijdschaatsen op internationaal niveau begon bij Art en Keesie tijdens de zestiger en zeventiger jaren van de vorige eeuw, maar niets is minder waar. In de 19e eeuw bezat Nederland ook een schaatser van wereldformaat Jaap Eden.
In 1892 werd de Internationale Schaats Unie opgericht, welke vanaf 1893 het Wereldkampioenschap schaatsen allround voor mannen ging organiseren, voor vrouwen vanaf 1936.
Jaap Eden groeide op bij zijn grootouders die in Santpoort een hotel expoiteerden, Jaap bracht in zijn jeugd veel tijd door met sporten in de Kennemer duinen, de basis voor zijn sportcarierre werd daar gelegd. Klaas Pander was schaattrainer en had Jaap Eden op vijftien jarige leeftijd ontdekt. (Klaas Pander was de eerste Nederlander die in 1889 en 1891 een medaille won tijdens de voorlopers van de Wereldkampioenschappen). In 1890 reed Jaap zijn eerste schaatswedstrijd op de korte baan. In 1893 werd hij Wereldkampioen allround in Amsterdam, in 1894 verbeterde hij twee wereldrecords, dat op de 5.000 meter zou 17 jaar blijven staan. Tijdens het EK in Hamar in 1894 verscheen Jaap Eden slechts op 1 afstand, andere afstanden had hij laten schieten omdat hij in het hotel waar hij verbleef een leuk kamermeisje had ontmoet. In 1895 werd hij in Hamar opnieuw Wereldkampioen wat hij in 1896 in St. Petersburg nogmaals herhaalde. Geld verdiende hij niet veel in die tijd en dat terwijl rezen naar buitenlandse schaatsevenementen veel geld kostte. Om in conditie te blijven was hij buiten de winterperiodes al gaan wielrennnen, dat ging zo goed dat hij ook hier aan internationale wedstrijden ging mee doen en .... het verdiende goed. In 1894 werd hij Wereldkampioen op de 10 kilometer en in 1895 op de sprint. Na het W.K. schaatsen alrround in St. Petersburg in 1896 stopte hij met schaatsen en ging verder met het wielrennen, in 1896, 1897 en 1898 won hij diverse grand Prix in o.a. Amsterdam, Leipzig en Brussel. In die jaren verdiende hij zo'n 40.000 gulden per jaar in die tijd een fortuin! In 1915 stopte hij met wielrennen mede door een verkeerde levensstijl ging zijn gezondheid achteruit. In 1922 werd er voor Jaap Eden en zijn gezin een ondersteuningsactie georganiseerd, hij was zwaar aan de drank geraakt en moest afkicken. Hij was was niet meer in staat voor zijn gezin te zorgen (hij had zijn fortuin verdiend met wielrennen er doorgejaagd), de familie wilde de prijzen van Jaap verkopen, de ondersteuningsactie kon dit voorkomen. Jaap Eden overleed in 1925 op 51 jarige leeftijd als een arm en eenzaam mens, om zijn begravenis te betalen moesten alsnog zijn medailles en bekers worden verkocht.
De eerste kunstijsbaan in Nederland (en de derde ter wereld) aangelegd in 1961 werd naar hem vernoemd. Het beeldje dat de sportman, sportvrouw, sportploeg en gehandicapte sporter van het jaar krijgen, draagt zijn naam.
Jaap Eden groeide op bij zijn grootouders die in Santpoort een hotel expoiteerden, Jaap bracht in zijn jeugd veel tijd door met sporten in de Kennemer duinen, de basis voor zijn sportcarierre werd daar gelegd. Klaas Pander was schaattrainer en had Jaap Eden op vijftien jarige leeftijd ontdekt. (Klaas Pander was de eerste Nederlander die in 1889 en 1891 een medaille won tijdens de voorlopers van de Wereldkampioenschappen). In 1890 reed Jaap zijn eerste schaatswedstrijd op de korte baan. In 1893 werd hij Wereldkampioen allround in Amsterdam, in 1894 verbeterde hij twee wereldrecords, dat op de 5.000 meter zou 17 jaar blijven staan. Tijdens het EK in Hamar in 1894 verscheen Jaap Eden slechts op 1 afstand, andere afstanden had hij laten schieten omdat hij in het hotel waar hij verbleef een leuk kamermeisje had ontmoet. In 1895 werd hij in Hamar opnieuw Wereldkampioen wat hij in 1896 in St. Petersburg nogmaals herhaalde. Geld verdiende hij niet veel in die tijd en dat terwijl rezen naar buitenlandse schaatsevenementen veel geld kostte. Om in conditie te blijven was hij buiten de winterperiodes al gaan wielrennnen, dat ging zo goed dat hij ook hier aan internationale wedstrijden ging mee doen en .... het verdiende goed. In 1894 werd hij Wereldkampioen op de 10 kilometer en in 1895 op de sprint. Na het W.K. schaatsen alrround in St. Petersburg in 1896 stopte hij met schaatsen en ging verder met het wielrennen, in 1896, 1897 en 1898 won hij diverse grand Prix in o.a. Amsterdam, Leipzig en Brussel. In die jaren verdiende hij zo'n 40.000 gulden per jaar in die tijd een fortuin! In 1915 stopte hij met wielrennen mede door een verkeerde levensstijl ging zijn gezondheid achteruit. In 1922 werd er voor Jaap Eden en zijn gezin een ondersteuningsactie georganiseerd, hij was zwaar aan de drank geraakt en moest afkicken. Hij was was niet meer in staat voor zijn gezin te zorgen (hij had zijn fortuin verdiend met wielrennen er doorgejaagd), de familie wilde de prijzen van Jaap verkopen, de ondersteuningsactie kon dit voorkomen. Jaap Eden overleed in 1925 op 51 jarige leeftijd als een arm en eenzaam mens, om zijn begravenis te betalen moesten alsnog zijn medailles en bekers worden verkocht.
De eerste kunstijsbaan in Nederland (en de derde ter wereld) aangelegd in 1961 werd naar hem vernoemd. Het beeldje dat de sportman, sportvrouw, sportploeg en gehandicapte sporter van het jaar krijgen, draagt zijn naam.
 |
| Jaap Eden als "schaatskoning". |
